गणपती मंदिराजवळ झालेली छायाची भेट दिनेशच्या विस्मरणात जाणारी नव्हतीच. तिचं आपल्यावर किती प्रेम आणि विश्वास आहे, याची जाणीव त्याला त्या भेटीनं झाली होती. घरी भेटायला गेल्यावर कधी व्यक्त न होणारी ती काही मिनिटांतच व्यक्त होऊन आपल्या सर्वस्व मानून बसली होती. तिच्या प्रेमाला, तिच्या विश्वासाला आपण पात्र आहोत की नाही, याचा शोध आता दिनेश घेऊ लागला होता. तसं पाहिलं तर दिनेश एकाच वेळी दोन परीक्षा देत होता. एक विद्यापीठाची तर दुसरी प्रेमाची. पहिली परीक्षा त्याच्यासाठी सोपी होती. पण दुसऱ्या परीक्षेतलं गणित सोडवणं त्याला तितकंच कठीण होतं. त्याची ही सत्वपरीक्षाच होती. तसं पाहिलं तर लग्न म्हणजे काही भातुकलीचा खेळही नव्हता. तासभर मांडला नि मोडून काढला! पण छायाला प्रियकर आणि पतीच्या रूपात दिनेशच हवा होता, याची प्रखर जाणीव त्या भेटीनं झाली होती. छायानं दिनेशलाच आपलं सर्वस्व मानलं होतं. पण पुढे काय? यक्षप्रश्न दिनेशला भेडसावू लागला होता. पहिली परीक्षा उत्तीण झाल्यानंतर दुसऱ्या परीक्षेचा अध्याय सुरू करायचा, या निर्णयापर्यंत तो पोहोचला.छायानं उद्याच हात मागण्यासाठी घरी बोलावलं असलं तरी परीक्षेच्या काळात तरी दिनेशला ते शक्य नव्हतं. तो या काळात भाऊ किंवा वडिलांकडं लग्नाविषयी बोलला असता तर त्याला खेटराचा मार मिळणार होता, हे नक्की होतं. त्यामुळं छायाचीच काही दिवसांसाठी समजूत काढावी, असाही दिनशनं निर्णय घेतला. 'जे होईल ते पुढे बघू' या निर्धारापर्यंत तो पोहोचला.
दिनेशचे दोन पेपर झाले होते. तीन बाकी होते. तिसऱ्या पेपरला आणखी तीन दिवसांचा अवधी असल्यानं तो सकाळीच नाष्टा करून छायाच्या घरी पोहोचला. गेली काही दिवस तो तिच्या घरी गेला होता. छायाच त्याला भेटायला आली होती. किमान तिच्या घरचं वातावरण तरी कळेल या उद्देशानं तो तेथे पोहोचला होता. रामरावांची ऑफिसला जाण्याची तयारी होती. आशाबाई घर आवरून नुकत्याच बसल्या होत्या. दिनेशनं मायाच्या प्रकरणात मदत केल्यानं रामरावांचं त्याच्याविषयी चांगलं मत झालं होतं. दिनेशला बघताच त्यांनी हसतमुखानं 'ये दिनेश बस.. अाशा दिनेशला नाश्ता दे गं..' असा पहिलाच संवाद त्यांनी साधला. पण दिनेशनं घरीच नाश्ता केला असल्यानं 'नको काकू.. मी खाऊनच आलो घरून ' आशाबाईंना थांबवलं. थोडावेळ गप्पा मारून रामराव ऑफिसला गेले. तर बाकीची भावंडं खेळण्यात तर कुणी टीव्ही बघण्यात रमली होती. मायाही पलगावर पडून कसलं तरी पुस्तक वाचत होती. छाया मात्र एकटी उदासपणे एका कोपऱ्यात बसून पुस्तकाची पानं चाळण्याची चेष्टा करत होती. दिनेशला बघून तिनं केवळ एक स्मित दिलं. पण पुन्हा चेहऱ्यावर गंभीर भाव आणून ती पुस्तकाशी खेळत बसली.
'तू पुस्तक वाचतीस की फाडतीस?' छायाची मस्करी करत दिनेश म्हणाला. आशाबाईंनीही छाया पुस्तकाची पानं रागा रागानं उलटत असल्याची नोंद घेतली होती.
'अगं खरच पुस्तक फाडणार आहेस का?' आशाबाईंनीही प्रश्न केला.
'माझं पुस्तक आहे.. फाडीन नाही तर खाईन.. तुम्हाला काय करायचं?' छायानं अनपेक्षितपणे उत्तर दिलं. तिच्या या उत्तरानं आशाबाईंनी थोडे डोळेही वटारले. पण छाया खाली मान घालूनच पुस्तक फाडण्याच्या म्हणजे त्याच्याशी चाळा करण्याच्या मूडमध्ये होती. त्यामुळं आशाबाईंनीही तिच्याकडं दुर्लक्ष केलं.
'जाऊ दे रे तिला.. तू सांग तुझे पेपर कसे गेले?' आशाबाईंनी आस्थेवाईकपणे दिनेशकडे चौकशी केली.
'आत्ता कुठं दोनच झाले. बरे गेले!' दिनेशनं थोडक्यात उत्तर दिलं.
'माझं सोडा.. हिनं काय दिवे लावले? छायाकडे बघत दिनेशनं विचारणा केली.
'चांगले गेले.. पण माहीत नाही काय होते तं?' आशाबाईंनी स्पष्टं केलं.
'बारावीनंतर काय करायचं ठरवलं हिनं?' दिनेशचा प्रश्न होता.
'मरायचं ठरवलं!' छाया मध्येच बोलली. पण तिचं बोलणं ऐकून आशाबाई मात्र खवळल्या.
'मर गं बाई.. आमचं काय जाते? तीन दिवसांपासून कारटीचं टकोरं खराब झालंय. बाप सोडला तर कुणाशीच नीट बोलेना' अशाबाई तक्रारीच्या सुरात बोलल्या.
'खरं सांगा काकू... ही अशी का वागतेय?' दिनेशनं उत्सुकतेनं विचारलं.
'तू तिलाच विचार...?' म्हणत आशाबाईंनी चर्चेला विराम दिला.
'तिचा मूड दिसत नाही. तुम्हीच सांगा हिला काय झालं ते?' दिनेशनं आशाबाईंना बोलतं करण्याचा प्रयत्न केला.
'काय झालं काय माहीत.. पण ते पाहुणे येऊन गेल्यापासून ही डोक्यावर पडल्यासारखी वागत आहे.' आता मात्र आशाबाई मुद्द्याचं बोलल्या होत्या.
'कोण पाहुणे?' दिनेशनं चटकन विचारलं.
'हिला बघायला आले होते... पोरगाही चांगला शिकलेला आहे. डीएड झालेला आहे. सध्या संस्थेवर नोकरी करतो. पगारही बरा आहे... पण आमच्या बयेला आवडला नाही.' आशाबाईंनी एका झटक्यात सर्व चित्र स्पष्ट करून टाकलं. पण 'हिला कसा नवरा पाहिजे?' असा प्रश्न दिनेश करू शकत नव्हता. याचं उत्तर छायानं तीन वर्षापूर्वीच दिलेलं होतं. ते उत्तर दिनेश आणि छाया यांनाच ठाऊक होतं.
'अरे व्वा.. चांगल स्थळ आलंय की हिला!' दिनेश खोडी काढत बोलला.
'मग तू करना त्याच्याशी लग्न!' छाया चवतळाूनच बोलली होती.आशाबाईंना मात्र छायाचं बोलणं आवडलं नाही.
'अगं याच्याशी तरी नीट बोलशील का? तुझ्या जिभंला हाडच उरलं नाही. ' आशाबाई रागात बोलल्या. तशी छाया शांत झाली.
'मग तुमचं काय ठरलंय काकू?' दिनेशनं मुद्दामच आशाबाईंना प्रश्न केला.
'ठरलं आमचं.. तोच मुलगा हिच्यासाठी ठीक वाटतो. तिच्या बाबांनाही तो आवडला. पाहुण्यांनीही कालच पसंतीचा निरोप धाडला. ' आशाबाईंनी स्पष्टपणे सांगितलं.
'मग बाबांनाच..' छाया बोलता बोलता थांबली.
'कधी करताय हिचं लग्न?' दिनेशनं चित्र आणखी स्पष्ट होण्यासाठी प्रश्न फेकला.
'तसं अजून काही ठरवलं नाही. पण बघू पावसाळा संपला की..' आशाबाई म्हणाल्या.
'सुटलो बुवा..' दिनेश स्वत:शीच बोलला. म्हणजे दिनेश आणि छायाच्या हाती अजून चार-पाच महिन्यांचा अवधी होता. दिनेशलाही थोडं हायसं वाटलं. छायाच्या चेहऱ्यावरही थोडं हसू उमटलं होतं. पण रुसण्याच्या सोंगातून बाहेर यायला तयार नव्हती.
'छाया तू त्या दीपालीकडं गेली नाहीस का? कालच ती भेटली होती बघ.. तू भेटतच नाहीस, अशी तिची तक्रार होती. ये ना कधी तिकडं' दिनेशनं छायाला सूचक इशारा केला होता.
'जाईन उद्या दुपारी... ' छाया लाजून पण चेहऱ्यावर कोणतेही भाव न उमटू देता बोलली.
'हं पण ती दुपारी दोनच्या आधीच तुला घरी भेटेल बघ.. कसला तरी क्लास लावलाय वाटतं तिनं. ती दररोज अडीचलाच घरातून बाहेर पडताना दिसते. ' दिनेशनं दुसरा संकेत देत छायाला दोन वाजता भेटण्याचा क्लू दिला.
'हो ना.. मी भेटेन तिला उद्या दोन वाजता!' म्हणत छाया पुन्हा पुस्तकाशी खेळू लागली. त्यातलं तिन एक अक्षरही वाचलं होतं की नाही, हे कोणालाच ठाव नव्हतं.
दिनेश दुसऱ्या दिवशी दीड वाजता गणपती मंदिरामागच्या झाडाखाली जाऊन बसला. त्याची नजर रस्त्यावरच खिळली होती. वारंवार तो मनगटी घड्याळाकडं बघत होता. अर्धा तासही त्याला अर्ध्या दिवसासारखा जड वाटत होता. वातावरण शांत असल्यानं त्याला घड्याच्या सेकंद काट्याची टिकटिकही ऐकू येत होती. अजून दोन वाजायला काही मिनिटे बाकीच होती. घड्याळ बघून दिनेशचे नजर पुन्हा रस्त्यावर पडताच त्याला छाया लगबगीनं येताना दिसली. वारा मंद होता. तरी तिची ओढणी, केसांच्या बटा हवेशी गप्पा मारत होत्या. अर्ध्या रस्त्यापर्यंत पळत जाऊन अलगदपणे छायाला बाहुपाशात घ्यावं, असं दिनेशला वाटलं. पण असा मूर्खपणा परवडणारा नाही, याची जाणवही त्याला त्याच क्षणी झाली. त्यामुळं ती जवळ येईपर्यंत शांत बसण्याशिवाय त्याच्याकडं पर्याय नव्हता. ती जवळ यायला किमान तीन मिनिटे तरी लागणार होती. पण एवढाही संयम त्याच्याकडे नव्हता. जादूची कंडी फिरवावी आणि छम्म म्हणून उभी राहावी, असं स्वप्नंही एक क्षण त्याच्या डोळ्यासमोरून तरळलं होतं. तीन मिनिटेही त्याला जड चालली होती. ती येण्याआधीच तो जागेवरून उठला.
'अगं किती उशीर...' दिनेशनंच बोलायला सुरुवात केली.
'आधी तुझं घड्याळ दुरुस्त करून घे! मी दोनच्या आधीच आले' छाया लाडीवाळपणे म्हणाली.
'अरे हो की... माझं घड्याळ तासभर पुढे आहे... बघबघ..' म्हणत दिनेशनं घड्याळ दाखवलं. छाया घड्याळात डोकावत असतानाच दिनशनं तिच्या गालावर चुंबन घेतलं. लाजाळूची पानं स्पर्श होताच लाजेनं थिजून जावीत तशी छाया थिजून गेली होती. दिनेशनं हात हाती घेताच तिचं अंग अंग शहारून आलं. गुरुत्वीय शक्तीनं झाडाचं गळालेलं फळ भूमीकडे ओढलं जावं तसं ती नकळतच दिनेशकडे ओढली गेली. त्याच्या खांद्यावर डोकं ठेवून 'आय लव्ह यू' म्हणत ती एकजीव झाली. पण हे ठिकाण प्रणयाचं नव्हतं, याचं भान लगेच दोघांना आलं. क्षणात ते एकमेकांपासून दूरही झाले.
'तर मग असं आहे!' एक मोठा श्वास घेऊन दिनेशनं बोलायला सुरुवात केली.
'हो ना.. आता तूच सांग मी काय करायला पाहिजे.?' छाया लाडातच बोलली.
'त्या मास्तरशी लग्न!' दिनेशनं खोडी काढली. तसा छायानं एक धप्पा त्याच्या छातीवर मारला.
'मेलो मेलो...हिनं माझा कलेजा खल्लास केला... वाचवा वाचवा..' दिनेश पूर्णपणे खोडी काढण्याच्या मूडमध्ये होता.
'ऐ तुझा चावटपणा खूप झाला हं.. आधी काय करायचं ते सांग?' छायाचा स्वर गंभीर होता. दिनेशनं अजून एक दीर्घ श्वास घेतला.
'काही नाही लग्नच...!' दिनेश अश्वासित सुरात बोलला.
'हो पण माझ्या घरच्यांचं काय करायचं?' छाया आणखी गंभीर होत म्हणाली.
'त्यांना गोळी घालू..' पुन्हा चावटणा करत दिनेश उत्तरला.
'तू आयुष्यात कधी तरी सिरियस झालास का?' छायानं रागातच विचारलं.
'हो जन्मलो तेव्हा! मी अर्धा तास रडलोच नव्हतो. तेव्हा माझे आईवडील सिरियस होते.. आज मी हसतोय तू सिरियस झालीस! ' दिनेशची अशी खोडकर सवयच होती. पण हसत असतानाच तो सिरियस म्हणजे गंभीर झाला. त्या मास्तरचं भूत कसं पळवून लावायचं याचा तो विचार करू लागला. कारण त्यांच्याकडून होकार आलाच होता. रामराव काकाही हत्तीवरून साखर वाटण्याच्या तयारीत होते. मात्र त्या हत्तीच्या पायाखाली छाया आणि दिनेशचं प्रेम चिरडलं जाणार होतं. बराच वेळ मेंदूवर भार देऊन दिनेश बोलला.
'हे बघ.. एक काम कर..तू त्या मास्तरचीच परीक्षा घे.. त्यात तो पास झाला तरच लग्नाला हो म्हण.' दिनेश युक्ती लढवत होता.
'काय करू ते तर सांग..' उतावीळ होत छायानं प्रश्न केला.
'त्याला भेटायला यायचा निरोप धाड.. आपण दोघंच त्याला भेटू! मग बघ कसा पाय लावून पळेल तो?' दिनेशनं युक्ती सांगितली.
'मला नाही कळलं?' छाया म्हणाली.
'अगं माऊली त्याला तुझ्याशी एकांतात बोलायचं म्हणून इथंच घेऊन ये..मीही येतो... त्याला सगळं खरं सांगून टाकू. तो पाय लावून नाही पळाला तर नाव बदल माझं!'
'माझा बाप तुझ्या मागं लागला तर कुठं पळशील? आला मोठा खरं सांगणारा!' दिनेशला वाकडं लावत छाया बोलली.
'मग तूच सांगना मी काय करू?' दिनेश असह्यपणे बोलला.
'तू तुझ्या भावाला नाही तर वडलांनाच घरी घेऊन ये..सगळ्यांसमक्ष साक्षमोक्ष लावून टाकू!' छाया आत्मविश्वासानं बोलली.
'अगं पण माझी परीक्षा सुरू आहे.. कसं जमेल इतक्यात. त्यासाठी आणखी बारा दिवस तरी थांबावं लागेल.', दिनेशनं अडचण उपस्थित केली.
'ठीक आहे.. बारा तर बारा दिवस..पण मी म्हटलं तस झालं तरच आपलं खरं.. नाही तर माझ्या हाती खडू नि डस्टर!' छाया विनोदानं बोलली.
'ठरलं तर.. अजून बारा दिवस.. तेराव्या दिवशी तुझ्या बापाचं तेरावं....' खोडी काढून दिनेश बोलत असतानाच छायानं त्याला जोरात चिमटा काढला.
दिनेशची परीक्षा संपली होती. आता त्याला ठरलेल्या आराखड्यानुसार कृती करायची होती. पण वडील आणि भावाला सांगायचं तर कसं? हा मोठाच प्रश्न होता. तशी भावाला या प्रकरणाची पुसटशी कल्पना होतीच. पण आपल्या तोंडानं भावासमोर लग्नाचं बोलायची हिम्मत मात्र तो जुटवू शकत नव्हता. पण बोलण्याशिवाय पर्यायही नव्हता. जशी संधी मिळेल तसं भावासमोर बोलून मोकळं व्हायचंच, अस दिनेशनं ठरवलं. तो फक्त भावासोबत बोलण्याचं निमित्त शोधत होता. (क्रमश: )
दिनेशचे दोन पेपर झाले होते. तीन बाकी होते. तिसऱ्या पेपरला आणखी तीन दिवसांचा अवधी असल्यानं तो सकाळीच नाष्टा करून छायाच्या घरी पोहोचला. गेली काही दिवस तो तिच्या घरी गेला होता. छायाच त्याला भेटायला आली होती. किमान तिच्या घरचं वातावरण तरी कळेल या उद्देशानं तो तेथे पोहोचला होता. रामरावांची ऑफिसला जाण्याची तयारी होती. आशाबाई घर आवरून नुकत्याच बसल्या होत्या. दिनेशनं मायाच्या प्रकरणात मदत केल्यानं रामरावांचं त्याच्याविषयी चांगलं मत झालं होतं. दिनेशला बघताच त्यांनी हसतमुखानं 'ये दिनेश बस.. अाशा दिनेशला नाश्ता दे गं..' असा पहिलाच संवाद त्यांनी साधला. पण दिनेशनं घरीच नाश्ता केला असल्यानं 'नको काकू.. मी खाऊनच आलो घरून ' आशाबाईंना थांबवलं. थोडावेळ गप्पा मारून रामराव ऑफिसला गेले. तर बाकीची भावंडं खेळण्यात तर कुणी टीव्ही बघण्यात रमली होती. मायाही पलगावर पडून कसलं तरी पुस्तक वाचत होती. छाया मात्र एकटी उदासपणे एका कोपऱ्यात बसून पुस्तकाची पानं चाळण्याची चेष्टा करत होती. दिनेशला बघून तिनं केवळ एक स्मित दिलं. पण पुन्हा चेहऱ्यावर गंभीर भाव आणून ती पुस्तकाशी खेळत बसली.
'तू पुस्तक वाचतीस की फाडतीस?' छायाची मस्करी करत दिनेश म्हणाला. आशाबाईंनीही छाया पुस्तकाची पानं रागा रागानं उलटत असल्याची नोंद घेतली होती.
'अगं खरच पुस्तक फाडणार आहेस का?' आशाबाईंनीही प्रश्न केला.
'माझं पुस्तक आहे.. फाडीन नाही तर खाईन.. तुम्हाला काय करायचं?' छायानं अनपेक्षितपणे उत्तर दिलं. तिच्या या उत्तरानं आशाबाईंनी थोडे डोळेही वटारले. पण छाया खाली मान घालूनच पुस्तक फाडण्याच्या म्हणजे त्याच्याशी चाळा करण्याच्या मूडमध्ये होती. त्यामुळं आशाबाईंनीही तिच्याकडं दुर्लक्ष केलं.
'जाऊ दे रे तिला.. तू सांग तुझे पेपर कसे गेले?' आशाबाईंनी आस्थेवाईकपणे दिनेशकडे चौकशी केली.
'आत्ता कुठं दोनच झाले. बरे गेले!' दिनेशनं थोडक्यात उत्तर दिलं.
'माझं सोडा.. हिनं काय दिवे लावले? छायाकडे बघत दिनेशनं विचारणा केली.
'चांगले गेले.. पण माहीत नाही काय होते तं?' आशाबाईंनी स्पष्टं केलं.
'बारावीनंतर काय करायचं ठरवलं हिनं?' दिनेशचा प्रश्न होता.
'मरायचं ठरवलं!' छाया मध्येच बोलली. पण तिचं बोलणं ऐकून आशाबाई मात्र खवळल्या.
'मर गं बाई.. आमचं काय जाते? तीन दिवसांपासून कारटीचं टकोरं खराब झालंय. बाप सोडला तर कुणाशीच नीट बोलेना' अशाबाई तक्रारीच्या सुरात बोलल्या.
'खरं सांगा काकू... ही अशी का वागतेय?' दिनेशनं उत्सुकतेनं विचारलं.
'तू तिलाच विचार...?' म्हणत आशाबाईंनी चर्चेला विराम दिला.
'तिचा मूड दिसत नाही. तुम्हीच सांगा हिला काय झालं ते?' दिनेशनं आशाबाईंना बोलतं करण्याचा प्रयत्न केला.
'काय झालं काय माहीत.. पण ते पाहुणे येऊन गेल्यापासून ही डोक्यावर पडल्यासारखी वागत आहे.' आता मात्र आशाबाई मुद्द्याचं बोलल्या होत्या.
'कोण पाहुणे?' दिनेशनं चटकन विचारलं.
'हिला बघायला आले होते... पोरगाही चांगला शिकलेला आहे. डीएड झालेला आहे. सध्या संस्थेवर नोकरी करतो. पगारही बरा आहे... पण आमच्या बयेला आवडला नाही.' आशाबाईंनी एका झटक्यात सर्व चित्र स्पष्ट करून टाकलं. पण 'हिला कसा नवरा पाहिजे?' असा प्रश्न दिनेश करू शकत नव्हता. याचं उत्तर छायानं तीन वर्षापूर्वीच दिलेलं होतं. ते उत्तर दिनेश आणि छाया यांनाच ठाऊक होतं.
'अरे व्वा.. चांगल स्थळ आलंय की हिला!' दिनेश खोडी काढत बोलला.
'मग तू करना त्याच्याशी लग्न!' छाया चवतळाूनच बोलली होती.आशाबाईंना मात्र छायाचं बोलणं आवडलं नाही.
'अगं याच्याशी तरी नीट बोलशील का? तुझ्या जिभंला हाडच उरलं नाही. ' आशाबाई रागात बोलल्या. तशी छाया शांत झाली.
'मग तुमचं काय ठरलंय काकू?' दिनेशनं मुद्दामच आशाबाईंना प्रश्न केला.
'ठरलं आमचं.. तोच मुलगा हिच्यासाठी ठीक वाटतो. तिच्या बाबांनाही तो आवडला. पाहुण्यांनीही कालच पसंतीचा निरोप धाडला. ' आशाबाईंनी स्पष्टपणे सांगितलं.
'मग बाबांनाच..' छाया बोलता बोलता थांबली.
'कधी करताय हिचं लग्न?' दिनेशनं चित्र आणखी स्पष्ट होण्यासाठी प्रश्न फेकला.
'तसं अजून काही ठरवलं नाही. पण बघू पावसाळा संपला की..' आशाबाई म्हणाल्या.
'सुटलो बुवा..' दिनेश स्वत:शीच बोलला. म्हणजे दिनेश आणि छायाच्या हाती अजून चार-पाच महिन्यांचा अवधी होता. दिनेशलाही थोडं हायसं वाटलं. छायाच्या चेहऱ्यावरही थोडं हसू उमटलं होतं. पण रुसण्याच्या सोंगातून बाहेर यायला तयार नव्हती.
'छाया तू त्या दीपालीकडं गेली नाहीस का? कालच ती भेटली होती बघ.. तू भेटतच नाहीस, अशी तिची तक्रार होती. ये ना कधी तिकडं' दिनेशनं छायाला सूचक इशारा केला होता.
'जाईन उद्या दुपारी... ' छाया लाजून पण चेहऱ्यावर कोणतेही भाव न उमटू देता बोलली.
'हं पण ती दुपारी दोनच्या आधीच तुला घरी भेटेल बघ.. कसला तरी क्लास लावलाय वाटतं तिनं. ती दररोज अडीचलाच घरातून बाहेर पडताना दिसते. ' दिनेशनं दुसरा संकेत देत छायाला दोन वाजता भेटण्याचा क्लू दिला.
'हो ना.. मी भेटेन तिला उद्या दोन वाजता!' म्हणत छाया पुन्हा पुस्तकाशी खेळू लागली. त्यातलं तिन एक अक्षरही वाचलं होतं की नाही, हे कोणालाच ठाव नव्हतं.
दिनेश दुसऱ्या दिवशी दीड वाजता गणपती मंदिरामागच्या झाडाखाली जाऊन बसला. त्याची नजर रस्त्यावरच खिळली होती. वारंवार तो मनगटी घड्याळाकडं बघत होता. अर्धा तासही त्याला अर्ध्या दिवसासारखा जड वाटत होता. वातावरण शांत असल्यानं त्याला घड्याच्या सेकंद काट्याची टिकटिकही ऐकू येत होती. अजून दोन वाजायला काही मिनिटे बाकीच होती. घड्याळ बघून दिनेशचे नजर पुन्हा रस्त्यावर पडताच त्याला छाया लगबगीनं येताना दिसली. वारा मंद होता. तरी तिची ओढणी, केसांच्या बटा हवेशी गप्पा मारत होत्या. अर्ध्या रस्त्यापर्यंत पळत जाऊन अलगदपणे छायाला बाहुपाशात घ्यावं, असं दिनेशला वाटलं. पण असा मूर्खपणा परवडणारा नाही, याची जाणवही त्याला त्याच क्षणी झाली. त्यामुळं ती जवळ येईपर्यंत शांत बसण्याशिवाय त्याच्याकडं पर्याय नव्हता. ती जवळ यायला किमान तीन मिनिटे तरी लागणार होती. पण एवढाही संयम त्याच्याकडे नव्हता. जादूची कंडी फिरवावी आणि छम्म म्हणून उभी राहावी, असं स्वप्नंही एक क्षण त्याच्या डोळ्यासमोरून तरळलं होतं. तीन मिनिटेही त्याला जड चालली होती. ती येण्याआधीच तो जागेवरून उठला.
'अगं किती उशीर...' दिनेशनंच बोलायला सुरुवात केली.
'आधी तुझं घड्याळ दुरुस्त करून घे! मी दोनच्या आधीच आले' छाया लाडीवाळपणे म्हणाली.
'अरे हो की... माझं घड्याळ तासभर पुढे आहे... बघबघ..' म्हणत दिनेशनं घड्याळ दाखवलं. छाया घड्याळात डोकावत असतानाच दिनशनं तिच्या गालावर चुंबन घेतलं. लाजाळूची पानं स्पर्श होताच लाजेनं थिजून जावीत तशी छाया थिजून गेली होती. दिनेशनं हात हाती घेताच तिचं अंग अंग शहारून आलं. गुरुत्वीय शक्तीनं झाडाचं गळालेलं फळ भूमीकडे ओढलं जावं तसं ती नकळतच दिनेशकडे ओढली गेली. त्याच्या खांद्यावर डोकं ठेवून 'आय लव्ह यू' म्हणत ती एकजीव झाली. पण हे ठिकाण प्रणयाचं नव्हतं, याचं भान लगेच दोघांना आलं. क्षणात ते एकमेकांपासून दूरही झाले.
'तर मग असं आहे!' एक मोठा श्वास घेऊन दिनेशनं बोलायला सुरुवात केली.
'हो ना.. आता तूच सांग मी काय करायला पाहिजे.?' छाया लाडातच बोलली.
'त्या मास्तरशी लग्न!' दिनेशनं खोडी काढली. तसा छायानं एक धप्पा त्याच्या छातीवर मारला.
'मेलो मेलो...हिनं माझा कलेजा खल्लास केला... वाचवा वाचवा..' दिनेश पूर्णपणे खोडी काढण्याच्या मूडमध्ये होता.
'ऐ तुझा चावटपणा खूप झाला हं.. आधी काय करायचं ते सांग?' छायाचा स्वर गंभीर होता. दिनेशनं अजून एक दीर्घ श्वास घेतला.
'काही नाही लग्नच...!' दिनेश अश्वासित सुरात बोलला.
'हो पण माझ्या घरच्यांचं काय करायचं?' छाया आणखी गंभीर होत म्हणाली.
'त्यांना गोळी घालू..' पुन्हा चावटणा करत दिनेश उत्तरला.
'तू आयुष्यात कधी तरी सिरियस झालास का?' छायानं रागातच विचारलं.
'हो जन्मलो तेव्हा! मी अर्धा तास रडलोच नव्हतो. तेव्हा माझे आईवडील सिरियस होते.. आज मी हसतोय तू सिरियस झालीस! ' दिनेशची अशी खोडकर सवयच होती. पण हसत असतानाच तो सिरियस म्हणजे गंभीर झाला. त्या मास्तरचं भूत कसं पळवून लावायचं याचा तो विचार करू लागला. कारण त्यांच्याकडून होकार आलाच होता. रामराव काकाही हत्तीवरून साखर वाटण्याच्या तयारीत होते. मात्र त्या हत्तीच्या पायाखाली छाया आणि दिनेशचं प्रेम चिरडलं जाणार होतं. बराच वेळ मेंदूवर भार देऊन दिनेश बोलला.
'हे बघ.. एक काम कर..तू त्या मास्तरचीच परीक्षा घे.. त्यात तो पास झाला तरच लग्नाला हो म्हण.' दिनेश युक्ती लढवत होता.
'काय करू ते तर सांग..' उतावीळ होत छायानं प्रश्न केला.
'त्याला भेटायला यायचा निरोप धाड.. आपण दोघंच त्याला भेटू! मग बघ कसा पाय लावून पळेल तो?' दिनेशनं युक्ती सांगितली.
'मला नाही कळलं?' छाया म्हणाली.
'अगं माऊली त्याला तुझ्याशी एकांतात बोलायचं म्हणून इथंच घेऊन ये..मीही येतो... त्याला सगळं खरं सांगून टाकू. तो पाय लावून नाही पळाला तर नाव बदल माझं!'
'माझा बाप तुझ्या मागं लागला तर कुठं पळशील? आला मोठा खरं सांगणारा!' दिनेशला वाकडं लावत छाया बोलली.
'मग तूच सांगना मी काय करू?' दिनेश असह्यपणे बोलला.
'तू तुझ्या भावाला नाही तर वडलांनाच घरी घेऊन ये..सगळ्यांसमक्ष साक्षमोक्ष लावून टाकू!' छाया आत्मविश्वासानं बोलली.
'अगं पण माझी परीक्षा सुरू आहे.. कसं जमेल इतक्यात. त्यासाठी आणखी बारा दिवस तरी थांबावं लागेल.', दिनेशनं अडचण उपस्थित केली.
'ठीक आहे.. बारा तर बारा दिवस..पण मी म्हटलं तस झालं तरच आपलं खरं.. नाही तर माझ्या हाती खडू नि डस्टर!' छाया विनोदानं बोलली.
'ठरलं तर.. अजून बारा दिवस.. तेराव्या दिवशी तुझ्या बापाचं तेरावं....' खोडी काढून दिनेश बोलत असतानाच छायानं त्याला जोरात चिमटा काढला.
दिनेशची परीक्षा संपली होती. आता त्याला ठरलेल्या आराखड्यानुसार कृती करायची होती. पण वडील आणि भावाला सांगायचं तर कसं? हा मोठाच प्रश्न होता. तशी भावाला या प्रकरणाची पुसटशी कल्पना होतीच. पण आपल्या तोंडानं भावासमोर लग्नाचं बोलायची हिम्मत मात्र तो जुटवू शकत नव्हता. पण बोलण्याशिवाय पर्यायही नव्हता. जशी संधी मिळेल तसं भावासमोर बोलून मोकळं व्हायचंच, अस दिनेशनं ठरवलं. तो फक्त भावासोबत बोलण्याचं निमित्त शोधत होता. (क्रमश: )